سایت شهرداری گرگان

 محله میرکریم یکی از محلات بافت تاریخی گرگان و از گذرها و محلات فرعی محله میدان است و به نظر‌‌ می‌رسد در حد فاصل بین دوره صفویه و قاجاریه در نظام محله بندی شهر گرگان به تکامل رسیده و خود به عنوان یک محله مستقل شده باشد.
از بین محلات تاریخی شهر گرگان تنها محله‌‌ی میرکریم است که براساس شاخص‌های قومیتی و ساکنان محله نام گذاری شده است. بقیه محلات همچون سرچشمه، دربنو، میخچه گران، دوشنبه‌ای و ... اساس نامگذاری دیگری همچون عناصر مهم موجود در محله و یا وقایع و اتفاقات مهم محله دارند.

محله میرکریم از جنوب و جنوب شرق به محله میدان،بازار کهنه و محله دوشنبه‌ای راه داشت که امروز در حد فاصل آن‌ها خیابان شهید رجایی قرار دارد. میرکریم از شمال به برج و بارو و دروازه‌‌ی فوجرد و مجموعه باغ‌های درون شهری و برون شهری استرآباد منتهی می‌شد. در مرکز محله و پیرامون مرکز محله میرکریم عناصر و شاخصه‌های معماری خاص وجود داشته که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تکیه حاج آقا رسول قدیمی‌ترین تکیه حسینی جوانان میرکریم تکیه‌‌ی تدین‌ها و مسجد زینبیه که به مسجد حاج علی معروف است اشاره کرد.
در این محل یک مسجد تاریخی و ارزشمند دیگر نیز وجود داشت که بیشتر مصالح آن خشت و چوب بود. همچنین از پنجره‌های گره چینی چوبی در این مسجد کار شده بود. متاسفانه این مسجد سال‌ها قبل تخریب شد و جای آن مسجد جدیدی احداث شد. از عناصر معماری دیگر این محله‌‌ می‌توان به سقاخانه و یک آب انبار قدیمی اشاره کرد که متاسفانه امروزه اثری از آن‌ها نیست.

آب انبار میرکریم

آب انبار دیگری معروف به حاج علی یا آب انبار میرکریم در ضلع شرقی این محل وجود داشت که خوشبختانه بخشی از این آب انبار امروزه باقی مانده است. این آب انبار شامل سه مخزن گنبدی شکل و یک پاشیر بوده و دارای عمق و قطری به طول ۱۵ متر بوده است. اکنون دور تا دور مخزن تخریب و تنها گنبد آن باقی مانده. با توجه به کتیبه روی بنا تاریخ ساخت آن مربوط به دوره صفویه می‌باشد.
این آب انبار با طاق جناغی اجری زیبا آب مصرفی اهالی این گذر و چند گذر اطراف آن و همچنین قراولان و نگهبانان «دروازه مازندران» در حاشیه فلکه مازندران کنونی گرگان را تامین می‌نمود.
بعد از مخروبه شدن این آب انبار دهانه ورودی آن را همانند آب انبار دربنو آجرچینی کردند. شیب ورودی آب انبار با پله‌های تند و حدود ۲۰ پله در درون زمین دارد که انتهایش به «پا شیر » (محل ابگیری) مخزن‌‌ می‌رسید.
طبق شواهد بنای این آب انبار متعلق به عصر صفویه (حدود ۴۰۰ سال پیش) است. زیرا تا دهه ۳۰ شمسی کتیبه‌ای بر روی طاق جناغی ورودی دیده می‌شد که به این تاریخ اشاره کرده بود.
 

بازار کهنه استرآباد

بازار کهنه استراباد از حدود چهار راه میدان فعلی شهر گرگان تا سه راه میرکریم ادامه‌‌ می‌یافت و دارای چندین کاروانسرا، حمام، رسته، میدان قیصریه، چهار سوق و ... بود.
این بازار پس از آتش سوزی اواخر دوره قاجار رو به ویرانی رفت. بعدها در اوایل دوره رضاشاه برای مدتی حاشیه سه راه میرکریم تبدیل به «مَشین خانه» (گاراژ_ ترمینال) شد. ماشین خانه گاراژی بود که در انتهای ضلع شمالی بازار کهنه (نرسیده به میدان بار قدیم) واقع‌‌ می‌شد. این ماشین خانه در زمان رضاشاه و با ورود اولین «چو کبریتی»‌ها ساخته شد.
چو کبریتی اتوبوسهای بسیار ساده و دماغ داری بودند که صندلی انها چوبی و شبیه نیمکت بود و مسافران به ردیف بر روی انها‌‌ می‌نشستند.

حمام کاسه گران

حمام کاسه گران در گذر کاسه گران (یکی از راسته بازارهای «بازار کهنه» استراباد) محله میدان و در حاشیه ۵۰ متری شمال سقاخانه «حضرت عباس» واقع می‌شد که هنوز بقایا و مخروبه‌های آن باقیست. این حمام شامل دو بخش «حموم کوچیک» (مختص بانوان) و «حموم بزرگ» (مختص اقایان) می‌شد.
به طور غالب روزهای زوج هفته در اختیار بانوان و بقیه روزها در اختیار آقایان بود. تا دوره قاجار در روزهای زوج، «بُقچی حمومی» در پشت بام حمام بوق و شیپور می نواخت تا اشتباهی اقایان مراجعه نکنند.
 

• اینترنت

• تاریخ انتشار5فروردین 1403 قدمت دوران صفویه نام محلی میرکریم آدرس گرگان، خیابان شهید رجایی، میرکریم موقعیت 36.844190, 54.422970 کاربری مسکونی تجاری